พระธาตุศรีสองรักสร้างขึ้นถวายเป็นอุเทสิกเจดีย์ หมายถึง เจดีย์ที่สร้างขึ้นโดยเจตนาอุทิศให้พระพุทธศาสนา โดยไม่กำหนดว่าต้องเก็บรักษาสิ่งใด นอกจากนี้ยังถูกสร้างขึ้นเพื่อเป็นสักขีพยานในการช่วยเหลือกันระหว่างพระมหาจักรพรรดิแห่งกรุงศรีอยุธยาและพระเจ้าไชยเชษฐาธิราชแห่งอาณาจักรล้านช้าง
ตั้งอยู่ริมทางหลวงหมายเลข 2013 ห่างจากที่ว่าการอำเภอด่านซ้าย 3 กิโลเมตร และติดกับลำน้ำหมัน สร้างขึ้นเมื่อปี พ.ศ. 2013 แล้วเสร็จในปี พ.ศ. 2016 องค์พระธาตุก่ออิฐถือปูน มีศิลปกรรมแบบล้านช้าง ลักษณะเป็นเจดีย์ทรงบัวเหลี่ยม คล้ายกับองค์พระธาตุพนมและพระธาตุหลวงเวียงจันทน์ มีความสูง 19.19 เมตร ฐานสี่เหลี่ยมจัตุรัสย่อมุมไม้สิบสอง กว้างด้านละ 10.89 เมตร พระธาตุศรีสองรักสร้างขึ้นถวายเป็นอุเทสิกเจดีย์ หมายถึง เจดีย์ที่สร้างขึ้นโดยเจตนาอุทิศให้พระพุทธศาสนา โดยไม่กำหนดว่าต้องเก็บรักษาสิ่งใด นอกจากนี้ยังถูกสร้างขึ้นเพื่อเป็นสักขีพยานในการช่วยเหลือกันระหว่างพระมหาจักรพรรดิแห่งกรุงศรีอยุธยาและพระเจ้าไชยเชษฐาธิราชแห่งอาณาจักรล้านช้าง เนื่องจากยุคนั้นพม่าเรืองอำนาจ และมีการรุกรานดินแดนต่าง ๆ
เพื่อขยายอำนาจ กษัตริย์ทั้งสองพระองค์จึงเห็นว่าควรจับมือกันเพื่อความมั่นคง จึงได้กระทำสัตยาธิษฐานว่าจะไม่ล่วงล้ำดินแดนของกันและกัน พร้อมได้ร่วมกันสร้างเจดีย์ขึ้นถวาย คือ พระธาตุศรีสองรัก เป็นดังสักขีพยานแห่งสัจจะไมตรี และจะมีการจัดงานสมโภชพระธาตุศรีสองรักในวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 6 ของทุกปี นอกจากนี้ บริเวณด้านหน้าองค์พระธาตุมีมณฑปที่ภายในประดิษฐานพระพุทธรูปปางนาคปรก โดยองค์พระพุทธรูปสร้างด้วยทองสัมฤทธิ์ มีหน้าตักกว้าง 21 นิ้ว สูง 30 นิ้ว ในส่วนของนาคปรกสร้างด้วยศิลา ทางวัดจะเปิดให้นมัสการและปิดทององค์พระพุทธรูปในโอกาสสำคัญเท่านั้น
โดยปกติจะมีขึ้นก่อนวันงานสมโภชและนมัสการพระธาตุศรีสองรัก 1 วัน ข้อปฏิบัติเกี่ยวกับองค์พระธาตุศรีสองรัก ไม่ควรนำสิ่งของหรือดอกไม้สีแดงขึ้นบูชา และไม่ควรแต่งกายด้วยเสื้อผ้าสีแดง เพราะเชื่อกันว่า “สีแดง” เปรียบได้กับ “เลือด” ที่เป็นผลของการทำสงคราม แต่องค์พระธาตุสร้างขึ้นเพื่อสัจจะและไมตรี ดังนั้นคนโบราณจึงมีการห้ามไม่ให้ผู้ที่สวมเสื้อผ้าสีแดงเข้าไปบริเวณองค์พระธาตุ จนเป็นธรรมเนียมปฏิบัติสืบมาจนถึงปัจจุบัน นอกจากนี้ไม่ควรกางร่ม สวมหมวก และสวมรองเท้าขึ้นไปบนองค์พระธาตุ และไม่ควรนำเด็กอายุต่ำกว่า 3 ปีขึ้นไปนมัสการ
(หมายเหตุ : ก่อนจะทำหรือประกอบพิธีใด ๆ ที่เกี่ยวกับองค์พระธาตุขอให้ปรึกษาเจ้าหน้าที่ที่เฝ้าองค์พระธาตุก่อน)
พิกัดพระธาตุศรีสองรัก : https://goo.gl/maps/6jmSLhD5qah4Bgs68
