ก่อนเข้าไปในตัวเมืองลับแลนั้น เราต้องลอดผ่านซุ้มประตูเมือง แลดูยิ่งใหญ่ด้วยสถาปัตยกรรมแบบผสมผสาน ด้านข้างมีอนุสาวรีย์แม่ม่ายเมืองลับแล เป็นรูปปั้นหญิงสาวอุ้มลูกน้อย ข้าง ๆ มีสามีนั่งคอตก ในมือถือย่ามใส่ขมิ้น บริเวณฐานจารึกข้อความ “ขอเพียงสัจจะวาจา” ลัญลักษณ์สำคัญของเมืองลับแล เมืองที่มักถูกเรียกกันติดปากว่า ลับแล-แม่ม่าย ซุ้มประตูเมืองลับแล เป็นซุ้มประตูเมืองที่สร้างขึ้นใหม่ ซึ่งเป็นสัญลักษณ์ของเมืองลับแล ลักษณะสถาปัตยกรรมเป็นศิลปะประยุกต์แบบสุโขทัยมีขนาดกว้าง 10 เมตร ยาว 41 เมตร ออกแบบโดยกรมศิลปากร ที่ด้านข้างของซุ้มประตูมีประติมากรรมรูปปั้นหญิงสาวยืนอุ้มลูกน้อยสีหน้าเศร้าสร้อย ข้าง ๆ มีสามีนั่งก้มหน้าในมือถือถุงย่ามใส่ขมิ้นเตรียมเดินทางออกจากเมืองลับแล ตามตำนานของเมืองลับแลที่เล่าสืบต่อกันมา “มีชายหนุ่มชาวทุ่งยั้งได้หลงเข้าไปในเมืองลับแล ซึ่งทั้งเมืองมีแต่ผู้หญิงที่ถือศีลห้ามพูดปดอย่างเคร่งครัด ชายหนุ่มได้พบรักและแต่งงานกับหญิงสาวในหมู่บ้านและสัญญาว่าจะอยู่ในศีลธรรมไม่พูดปด อยู่มาวันหนึ่งภรรยาไม่อยู่บ้าน ลูกน้อยก็ร้องไห้ไม่ยอมหยุด ทำให้ผู้เป็นพ่อปลอบว่า “แม่มาแล้ว ๆ ” เพื่อให้ลูกหยุดร้อง เมื่อแม่ยายได้ยินก็นำไปเล่าให้ลูกสาวฟัง ทำให้หญิงสาวเสียใจมากที่สามีไม่รักษาวาจาสัตย์ จึงไล่สามีออกจากหมู่บ้าน พร้อมกับได้จัดย่ามใส่เสบียงรวมทั้งหัวขมิ้นจำนวนหนึ่ง และกำชับไม่ให้เปิดย่ามจนกว่าจะถึงบ้าน แต่ระหว่างเดินทางชายหนุ่มรู้สึกหนัก จึงหยิบขมิ้นทิ้งไปเรื่อย ๆ พอกลับถึงบ้านจึงหยิบขมิ้นที่เหลือขึ้นมา ปรากฏว่าเป็นทองคำ ชายหนุ่มเกิดความเสียดาย จึงย้อนกลับไปหาขมิ้นที่ทิ้งไว้ แต่ขมิ้นได้งอกเป็นต้นหมดแล้ว และชายหนุ่มก็ไม่สามารถหาทางกลับเข้าเมืองลับแลได้อีก”
ซุ้มประตูเมืองลับแล
36 1041 ตำบล ศรีพนมมาศ อำเภอ ลับแล อุตรดิตถ์ 5313
