ปราสาทหินเมืองต่ำ ตั้งอยู่ในบริเวณ บ้านโคกเมือง ตำบลจรเข้มาก อำเภอประโคนชัย จังหวัดบุรีรัมย์ เป็นศาสนสถานในศาสนาฮินดู ที่มีศิลปะขอมแบบโบราณ สันนิษฐานว่าสร้างขึ้นในพุทธศตวรรษที่ 16-17 โดยมีกลุ่มปราสาทอิฐ 5 องค์ ตั้งอยู่บนศิลาแลงอันเดียวกัน เรียงเป็น 2 แถวตามแนวทิศ แถวหน้า 3 องค์ องค์ตรงกลางจะมีขนาดใหญ่กว่าปรางค์อื่นๆ ส่วนแถวด้านหลัง จะมีปรางค์อิฐจำนวน 2 องค์ วางอยู่ระหว่างช่องของปรางค์แถวแรก ทำให้สามารถมองเห็นปรางค์ทั้ง 5 องค์ พร้อมกันโดยไม่มีองค์ใดมาบดบังกันค่ะ
โดยกรมศิลปากรได้ประกาศขึ้นทะเบียน ปราสาทหินเมืองต่ำ เป็นโบราณสถาน เมื่อปี พ.ศ. 2478 และได้ทำการบูรณะเมื่อ ปี พ.ศ. 2531 และเปิดอย่างเป็นทางการในปี พ.ศ. 2540 โดยสมเด็จพระเทพฯ เสด็จเป็นองค์ประธานค่ะ ในปัจจุบันนั้น อยู่ในความดูแลของสำนักอุทยานประวัติศาสตร์พนมรุ้งค่ะ
ในความหมายของคำว่า เมืองต่ำ นั้น ไม่ใช่ชื่อดั้งเดิมนะคะ แต่เป็นชื่อที่ชาวพื้นเมืองเรียกโบราณสถานแห่งนี้นั่นเองค่ะ เพราะปราสาทนี้ ตั้งอยู่บนพื้นราบ ส่วนปราสาทพนมรุ้งนั้นจะตั้งอยู่บนเชิงเขา ซึ่งทั้งสองปราสาทจะอยู่ไม่ห่างกันมาก นอกจากนี้ วัสดุส่วนหนึ่งจากโบราณสถานและโบราณวัตถุของ ปราสาทเมืองต่ำ นั้น ในหลวงรัชกาลที่9 ก็ได้ทรงนำมาเป็นส่วนประกอบในการทำพระเครื่อง ที่เรียกว่า พระสมเด็จจิตรลดา อีกด้วยค่ะ
ความสวยงามและความโดดเด่นของ ปราสาทเมืองต่ำ นี้ นอกจากจะได้ชมสถาปัตยกรรมและศิลปะของโบราณสถานแล้ว ยังได้เห็นภาพของหมู่บ้านที่ตั้งกันอยู่เป็นกลุ่มๆ กับปราสาทนี้ด้วย ชาวบ้านที่อาศัยอยู่ที่นี่มานานจนมีความรู้สึกว่าปราสาทนี้ คือส่วนหนึ่งของชุมชนไปแลวนั่นเองค่ะ กลายเป็นอีกเสน่ห์ของปราสาทแห่งนี้ ที่น่าสนใจไม่น้อยเลยทีเดียวค่ะ
การเดินทางไป ปราสาทเมืองต่ำ นั้น ก็สามารถไปได้หลายทางด้วยกันค่ะ แต่นักท่องเที่ยวส่วนใหญ่จะใช้เส้นทางบุรีรัมย์-นางรอง-พนมรุ้ง เข้าไปปราสาทเมืองต่ำกันค่ะ ระยะทางจากทางแยกเข้าไปจะประมาณ 83 กิโลเมตร ถ้าจะไปทางเส้นบุรีรัมย์-ประโคนชัย ก็จะระยะทาง 16 กิโลเมตร โดยประมาณค่ะ หรือจะมาจาก สายประโคนชัย-บ้านกรวด ก็ได้เช่นกันค่ะ ปักหมุดแล้วตามกันมาได้เลยค่ะ
ปราสาทหินเมืองต่ำ
บ้านโคกเมือง ตำบลจรเข้มาก อำเภอประโคนชัย จังหวัดบุรีรัมย์
