สวนสาธารณะพระรามหรือสวนสาธารณะบึงพระราม อยู่ในตำบลประตูชัยอำเภอพระนครศรีอยุธยามีเนื้อที่ ๒๗๔ ไร่ และมีปูชนียถสานที่สำคัญ คือพระที่นั่งเย็น และอยุธยามหาปราสาท มีลักษณะเป็นปราสาททรงยอด 3 องค์ติดกัน ด้านหน้ามีบันไดด้านหลังเป็นคูหาตัน ด้านข้างเป็นคูหาติดต่อกับปราสาทองค์ริมทั้งสองมีบันได 3 ขั้นปราสาททั้งสามองค์ตั้งอยู่บนฐานย่อไม้สิบสองจากระดับสูง 0.35 เมตร โครงสร้างเป็นคอนกรีตเสริมเหล็กผนังก่ออิฐถือปูนเรียบ ลายประดับต่าง ๆ ทำด้วยปูนซีเมนต์ทรายละเอียดประดับกระจกและปิดทอง ภายในปราสาทมีแท่นฐานทำด้วยหินอ่อน สำหรับรองรับพระบรมรูปจำลองของสมเด็จพระรามาธิบดีที่ 1 (พระเจ้าอู่ทอง) องค์พระราชาอนุสาวรีย์ประดิษฐานไว้บนแท่นสูง เป็นที่สถิตของดวงวิญญาณสมเด็จพระรามาธิบดีที่ 1และอดีตบูรพกษัตริย์อีก 5 พระองค์พระที่นั่งเย็น ตรงหน้าวัดพระราม ไปทางทิศตะวันออก ที่เห็นอยู่ทุกวันนี้เป็นของสร้างขึ้นใหม่ พ.ศ. 2499 ตามรากฐานเดิมของเดิมเป็นตึกของพระราชาคณะผู้ครองวัดพระราม หรืออาจเป็นพระที่นั่งสำหรับประทับทอดพระเนตรเรือซึ่งอาจจะโปรดเกล้าฯ ให้มีประชุมเล่นสักวาในคราวนักขัตฤกษ์ ฤดูน้ำก็ได้
ประวัติสังเขป
บึงพระรามเป็นบึงใหญ่ที่เข้าใจว่าเป็นหนองโสน ที่มีมาแต่เดิมก่อนสร้างกรุงศรีอยุธยา เมื่อครั้งสร้างกรุงฯ นั้นคงจะขุดเอาดินไปถมที่สร้างวังและวัดต่าง ๆ จึงกลายเป็นบึงใหญ่ไป บึงนี้มีชื่อปรากฏในกฎมณเฑียรบาลว่า “ บึงชีขัน” และต่อมาได้เปลี่ยนไปเป็นบึงพระราม ไม่ปรากฏหลักฐานว่าเปลี่ยนเมื่อใด แต่คงเรียกชื่อนี้ภายหลังที่สมเด็จพระบรมไตรโลกนาถ โปรดฯ ให้สร้างวัดพระรามแล้ว เพราะบึงนี้อยู่หน้าวัดพระราม
ภายในบริเวณบึงพระราม มีโบราณสถานที่สำคัญเป็นวัดร้าง ๕ วัด คือ วัดหลังคาดำ วัดหลังคาขาว วัดสังขปัด วัดโพง และวัดไตรตรึงค์ รวมทั้งตึกดิน ซึ่งเป็นที่เก็บกระสุนและดินประสิว ซึ่งมีรูปแบบศิลปะเป็นแบบสมัยอยุธยาตอนปลาย แต่เมื่อมีการบูรณะ บึงพระรามครั้งใหญ่ ในสมัยจอมพล ป. พิบูลสงคราม เป็นนายกรัฐมนตรี ตึกดินจึงได้รับการปฏิสังขรณ์ใหม่ หลังจากนั้น เป็นที่พักผ่อนหย่อนใจของประชาชน เรียกกันว่า สวนสาธารณะพระราม
สิ่งสำคัญ
1. บึงพระรามและสิ่งก่อสร้างภายในบึง
2. ตึกดินที่เก็บกระสุนและดินประสิวลักษณะรูปแบบศิลปกรรม
1. เจดีย์และวิหาร ลักษณะสถาปัตยกรรมแบบอยุธยา
2. ตึกเก็บกระสุนและดินประสิว (ตึกดิน) มีช่องประตูหน้าต่างก่ออิฐเป็นรูปโค้งแหลม เป็นศิลปกรรมสมัยอยุธยาตอนปลาย แต่ตึกดินที่เห็นในปัจจุบัน ได้รับการบูรณะในสมัย จอมพล ป. พิบูลสงคราม วัดตึกดิน (พระที่นั่งเย็น) ตั้งอยู่ภายในบริเวณบึงพระราม ไม่ปรากฏหลักฐานว่าสร้างในรัชสมัยใด จากลักษณะสถาปัตยกรรมที่เป็นอาคารทรงตึก 2 ชั้น และทำช่องประตูหน้าต่างด้วยการก่ออิฐเป็นรูปโค้ง สันนิษฐานว่าน่าจะสร้างในสมัยสมเด็จพระนารายณ์มหาราช โดยอาจสร้างขึ้นให้เป็นพระที่นั่งสำหรับทอดพระเนตรเรือ ซึ่งจะโปรดฯ ให้มีประชุมเล่นเพลงสักวาในคราวนักขัตฤกษ์ฤดูน้ำหลาก อาคารที่เห็นในปัจจุบันนี้เป็นอาคารที่สร้างทับบนรากฐานเดิมในสมัยจอมพล ป.พิบูลสงคราม เมื่อครั้งดำรงตำแหน่งเป็นนายกรัฐมนตรี เพื่อใช้เป็นที่เก็บกระสุนและดินประสิว ปัจจุบันเป็นอาคารที่ตั้งอยู่ในเขตสวนสาธารณะ บึงพระรามซึ่งได้รับการปรับปรุงให้เป็นสวนพักผ่อนหย่อนใจของชาวเมือง
บึงพระราม อยุธยา
ที่อยู่ : ต.ประตูชัย อ.พระนครศรีอยุธยา จ.พระนครศรีอยุธยา
