บ้านโบอ่อง ตำบลปิล๊อก เป็นหมู่บ้านเล็ก ๆ ที่ตั้งอยู่บริเวณอ่างเก็บน้ำเขื่อนวชิราลงกรณ บ้านโบอ่อง มีสถานที่สำคัญที่คนไทยเชื้อสายมอญ เชื้อสายกะเหรี่ยง เชื้อสายพม่า หรือชาวมอญ ชาวกะเหรี่ยงและชาวพม่า ต่างถิ่นให้ความเคารพศรัทธา นั่นคือพระธาตุโบอ่อง เมื่อถึงเทศกาลต่างก็หลังไหลเข้ามาสักการะพระธาตุแห่งนี้ มีความเชื่อเกี่ยวกับพระธาตุโบอ่องมากมาย นอกจากเป็นสถานที่อันศักดิ์สิทธิ์แล้ว พระธาตุโบอ่อง ยังถือเป็นสถานที่ท่องเที่ยวที่สำคัญอีกแห่งหนึ่งของจังหวัดกาญจนบุรี พระธาตุโบอ่องตั้งอยู่ที่วัดพระธาตุโบอ่อง เป็นวัดเก่าแก่และเป็นศูนย์กลางของหมู่บ้านชาวกะเหรี่ยงพุทธ และชาวมอญ ด้วยเป็นวัดที่เก่าแก่ และมีศิลปะแบบชาวพม่ามอญ จึงมีสถาปัตยกรรมเก่าแก่ที่เราเดินชมได้
ตั้งอยู่ที่ บ้านโบอ่อง หมู่ 2 ตำบลปิล็อก อำเภอทองผาภูมิ จังหวัดกาญจนบุรี เป็นวัดเก่าแก่ และเป็นศูนย์กลางของหมู่บ้านชาวกระเหรี่ยงพุทธ ที่อยู่อาศัยโดยรอบเจดีย์พระธาตุโบอ่อง เจดีย์มีลักษณะเป็นเจดีย์ทรงมอญ ความสูง 6 เมตร ฐานกว้างประมาณ 3×3 เมตร สร้างอยู่บนยอดเขาหินปูนเล็ก ๆ ที่มีบึงน้ำใหญ่ล้อมรอบ ไม่มีข้อมูลแน่ชัดว่า เจดีย์พระธาตุโบอ่องสร้างมาตั้งแต่สมัยใด ข้างองค์พระธาตุ มีหอระฆังขนาดเล็ก ที่มีระฆังแขวนอยู่ ชาวบ้านเล่าต่อกันมาว่า เป็นระฆังที่พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้พระราชทานไว้ให้แขวนคู่กับพระธาตุโบอ่องแห่งนี้
เจดีย์พระธาตุโบอ่อง เป็นสิ่งศักดิ์สิทธิ์ที่เป็นที่เคารพของชาวบ้านในหมู่บ้าน มีเรื่องเล่าต่อ ๆ กันมาว่า ครั้งหนึ่ง เคยมีผู้หญิงเดินข้ามสะพาน เพื่อขึ้นไปบนยอด เขา ทำให้น้ำในบึงที่อยู่บริเวณโดยรอบนั้นเหือดแห้งหายไป จึงเกิดเป็นความเชื่อของชาวบ้าน ที่ต้องออกกฎว่าห้ามผู้หญิงเดินข้ามสะพานเพื่อเข้าสู่เขตพระ ธาตุโดยเด็ดขาด หากผู้ใดฝ่าฝืนไม่ปฏิบัติตาม ก็ว่ากันว่า บุคคลผู้นั้นจะต้องมีอันเป็นไปต่างๆนานา (เป็นเรื่องของความเชื่อโปรดใช้วิจารญาณ) ในวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 4 ของทุกปี จะมีประชาชนชาวบ้านที่เคารพศรัทธา เดินทางไปนมัสการเจดีย์พระธาตุโบอ่องแห่งนี้เป็นจำนวนมาก
ความเชื่อเกี่ยวกับพระธาตุโบอ่อง
ชาวเชื้อชาติมอญ กะเหรี่ยง พม่า ที่ให้ความเคารพสักการะพระธาตุโบอ่อง มีความเชื่อว่าเป็นบริเวณหวงห้ามของสถานที่แห่งนี้อันเป็นที่ศักดิ์สิทธิ์ ตั้งแต่สระน้ำที่ล้อมรอบพระเจดีย์ ห้ามผู้หญิงเดินข้ามสะพานไปสักการะพระธาตุโบอ่องจะทำให้น้ำในบริเวณพระธาตุโบอ่องแห้งและเกิดสิ่งไม่ดีกับตนเองและหมู่บ้าน และจะทำให้น้ำแห้ง เชื่อตามตำนานที่เล่าต่อกันมาว่า ในสมัยก่อนพระพุทธเจ้าเสด็จมาที่พระธาตุโบอ่อง ยักษ์เห็นก็จะกินพระพุทธเจ้า พระพุทธเจ้าก็บอกยักษ์ว่า ถ้าอยากกินก็ให้ไปหาที่นั่งสำหรับให้ท่านเทศน์ก่อน ยักษ์จึงไปนำก้อนหินก้อนใหญ่มาวางให้พระพุทธเจ้าเทศน์ ทำให้บริเวณรอบพระธาตุเกิดเป็นหนองน้ำจากรอยนั่งของยักษ์ เมื่อได้ฟังเทศน์ยักษ์ก็เขี้ยวหักจึงหนีไป ระหว่างที่พระพุทธเจ้าเทศน์เส้นพระเกศาพระพุทธเจ้าหนึ่งเส้นได้ร่วงลงไปในหนองน้ำจึงห้ามผู้หญิงเดินข้ามหนองน้ำ
สิมหรือโบสถ์กลางน้ำ ตั้งอยู่ระหว่างสะพานไม้ที่เป็นทางเดินสู่องค์พระธาตุโบอ่อง ตั้งอยู่บริเวณด้านขวา เป็นสิมกลางน้ำ ที่สร้างจากไม้นื้อแข็งด้านในเป็นโถงโล่ง ศิลปชาวพม่ามอญ ใช้สำหรับทำพิธีทางศาสนา โดยเฉพาะพิธีบวชพระ
การเดินทาง จากจังหวัดกาญจนบุรี เดินทางตามทางหลวงหมายเลข 323 ถึงตลาดทองผาภูมิ จากนั้นใช้ทางหลวง 3272 (ทองผาภูมิ – ปิล๊อก) ไปอีก ประมาณ 6 ก.ม. จนถึงบ้านท่าแพ สามารถติดต่อเช่าเรือได้ที่บ้านท่าแพ ค่าเช่าเรือหางยาว (มีหลังคา) ประมาณลำละ 1,500 บาท นั่งได้ 10 -12 คน ใช้เวลา เดินทางจากบ้านท่าแพ ประมาณ 45-50 นาที
เจดีย์พระธาตุโบอ่อง
ตำบล ปิล็อก อำเภอทองผาภูมิ กาญจนบุรี 71180
