ถ้ำน้ำลอด เป็นแหล่งโบราณคดีสำคัญและเป็นหนึ่งใน Unseen Thailand อยู่ในความดูแลของเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าลุ่มแม่น้ำปาย เป็นถ้ำที่มีน้ำไหลผ่านกลาง จะต้องนั่งแพเข้าไปชม ภายในถ้ำน้ำลอดมีขนาดใหญ่มาก มีถ้ำที่น่าสนใจหลายจุด คือ ถ้ำลอด ซึ่งมีลำห้วยชื่อ น้ำลาง ไหลลอดภูเขาไปทะลุออกอีกด้านหนึ่ง ทำให้เกิดเป็นถ้ำที่มีหินงอกหินย้อยสวยงาม จากการพบเครื่องมือเครื่องใช้โบราณในถ้ำ สันนิษฐานได้ว่าถ้ำมีอายุประมาณ 2,000 ปีแล้ว ภายในถ้ำมีความยาวประมาณ 1 กิโลเมตร ภายในถ้ำยังประกอบด้วยห้องโถงใหญ่อีก 3 ห้อง ได้แก่ ถ้ำเสาหินหลวง เป็นถ้ำที่มีขนาดกว้างและมีหินงอกหินย้อยสวยงาม ถ้ำตุ๊กตา ที่เรียกกันตามลักษณะรูปร่างคล้ายตุ๊กตาของหินงอกที่เป็นปุ่มเล็ก ๆ เรียงรายอยู่มากมาย
ถ้ำนี้เป็นถ้ำที่กว้างและยาวที่สุดในถ้ำลอด อีกด้านหนึ่งของผนังถ้ำยังปรากฏภาพเขียนสมัยก่อนประวัติศาสตร์ และถ้ำสุดท้ายที่อยู่ด้านทางออกคือ ถ้ำผีแมน ที่นอกจากมีหินงอกหินย้อยสวยงามแล้ว ยังพบเศษภาชนะดินเผา เมล็ดพืช เครื่องมือหิน ซีกฟันและกระดูกของมนุษย์ รวมทั้งโลงผีแมนอีกด้วย โลงผีแมนนี้มีลักษณะเป็นท่อนไม้ที่ถูกขุดตรงส่วนกลางออกจนเป็นร่องคล้ายเรือ หรือรางไม้ มีไว้ใช้ใส่อาหารให้สัตว์เลี้ยง มีทั้งขนาดเล็กและใหญ่ โดยโลงขนาดใหญ่จะถูกวางอยู่บนคานโดยใช้เสา 4-6 ต้น ตั้งกับพื้นถ้ำ และเสาแต่ละคู่เจาะเป็นช่องเพื่อสอดใส่คานไว้วางพาดโลงผีแมน ที่ตั้ง: ตำบลถ้ำลอด อำเภอปางมะผ้า จังหวัดแม่ฮ่องสอน การเดินทาง: จากตัวเมืองแม่ฮ่องสอนประมาณ 77 กิโลเมตร ตามทางหลวงหมายเลข 1095 สายปางมะผ้า-ปาย ประมาณหลักกิโลเมตรที่ 138-139 จะมีทางแยกซ้ายจากอำเภอปางมะผ้าเข้าไปตามทางบ้านถ้ำลอดอีกประมาณ 9 กิโลเมตร การเข้าชมถ้ำ: นักท่องเที่ยวไม่สามารถเข้าชมเองได้ เนื่องจากภายในถ้ำมืดมาก ต้องใช้บริการไกด์นำนักท่องเที่ยวเดินชมภายในถ้ำทั้งหมด เปิดบริการทุกวัน ตั้งแต่เวลา 08.00-16.00 น. ที่พัก: มีบ้านพักไว้บริการและอนุญาตให้ตั้งเต็นท์พักแรมได้ ติดต่อโดยตรงที่หน่วยบริการภายในสถานศึกษาธรรมชาติและสัตว์ป่าถ้ำน้ำลอด โทรศัพท์ 0 5361 7218
ที่มา : http://hotelandresortthailand.com/read/?p=28534
