สวนโมกขพลาราม หรือชื่อเรียกทางการว่า วัดธารน้ำไหล จัดตั้งโดย พุทธทาสภิกขุ ตั้งที่เขาพุทธทอง ริมทางหลวงหมายเลข 41 บริเวณกิโลเมตรที่ 134 อำเภอไชยา จังหวัดสุราษฎร์ธานี เพื่อให้เป็นสถานที่ปฏิบัติธรรมและสถานที่เผยแผ่พระพุทธศาสนาที่มีชื่อเสียงไปทั่วโลก ท่านพุทธทาส หรือ พระมหาเงื่อม ในเวลานั้น พร้อมด้วยโยมน้องชาย คือ นายยี่เกย หรือ คุณธรรมทาส พานิช และ เพื่อนในคณะธรรมทานประมาณ 4 – 5 คน เท่านั้น ที่ร่วมรับรู้ถึงปณิธานอันมุ่งมั่นในการปฏิบัติธรรม ตามรอยพระอรหันต์ ของท่าน ทุกคนเต็มอกเต็มใจ ที่จะหนุนช่วยด้วยความศรัทธา โดยพากันออกเสาะหาสถานที่ ซึ่งคิดว่ามี ความวิเวก และ เหมาะสมจะเป็นสถานที่ เพื่อทดลองปฏิบัติธรรม ตามรอยพระอรหันต์

สำรวจกันอยู่ประมาณเดือนเศษ ก็พบ วัดร้าง เนื้อที่ประมาณ 60 ไร่ ชื่อ วัดตระพังจิก ซึ่งรกร้างมานาน บริเวณเป็น ป่ารกครึ้ม มีสระน้ำใหญ่ ซึ่งร่ำลือกันว่ามีผีดุอาศัยอยู่ เมื่อเป็นที่พอใจแล้ว คณะอุบาสก ดังกล่าว ก็จัดทำเพิงที่พัก อยู่หลัง พระพุทธรูปเก่า ซึ่งเป็น พระประธาน ใน วัดร้าง นั้น แล้วท่านก็เข้าอยู่ใน วัดร้างแห่งนี้ เมื่อวันทื่ 12 พฤษภาคม 2475 อันตรงกับ วันวิสาขบูชา โดยมี อัฐบริขาร ตะเกียง และ หนังสืออีกเพียง 2 – 3 เล่ม ติดตัวไป เท่านั้น เข้าไปอยู่ได้ไม่กี่วัน วัดร้าง นาม ตระพังจิก นี้ ก็ได้รับการตั้งนามขึ้นใหม่ ซึ่งท่านเห็นว่า บริเวณใกล้ที่พักนั้น มี ต้นโมก และ ต้นพลา ขึ้นอยู่ทั่วไป จึงคิดนำคำทั้งสองมาต่อเติมขึ้นใหม่ ให้มีความหมายใน ทางธรรม จึงเกิดคำว่า สวนโมกขพลาราม อันหมายถึง สวนป่าอันเป็นกำลังแห่งความหลุดพ้นทุกข์ ขึ้นในโลกตั้งแต่บัดนั้นเป็นต้นมา

สิ่งที่น่าสนใจ

– กุฏิท่านพุทธทาส หรือเรียกกุฏิท่านอาจารย์ ปัจจุบันเป็นหลังที่ 3 ด้านล่างประดิษฐานหุ่นไฟเบอร์กลาสรุปเหมือนท่านพุทธทาส ให้ผู้ศรัทธาได้เคารพระลึกถึงคุณความดีที่ท่านมีต่อพระพุทธศาสนา

– ลานหินโค้ง ใช้เป็นที่ประกอบศาสนกิจของพระสงฆ์ และผู้มาปฏิบัติธรรม เป็นที่ฝึกนั่งสมาธิ และฟังธรรม ประกอบขึ้นจากก้อนหินจัดเรียงเป็นแนวโค้งบนลานดินที่กว้างขวางภายใต้ร่มไม้ใหญ่

-โรงมหรสพทางวิญญาณ ภายในมีสองชั้น บนผนัง และเสาของอาคาร มีภาพปริศนาธรรมมากมาย

-สระนาฬิเกร์ และธารน้ำไหล บนเกาะกลางสระน้ำมีต้นมะพร้าวเล็ก ๆ ปลูกอยู่หนึ่งต้น ท่านพุทธทาสตั้งใจให้สระนาฬิเกร์นี้เป็นสื่อในการสอนธรรมะอีกทางหนึ่งว่า “นิพพานนั้นอยู่ท่ามกลางวัฏฏะสงสาร”

-โบสถ์บนเขาพุทธทอง ตั้งอยู่กลางแจ้งบนเขาพุทธทอง ธรรมชาติโดยรอบเปรียบเสมือนอาคารของโบสถ์ มีเสาปักไว้โดยรอบกำหนดเขต เพื่อเป็นที่ประกอบสังฆกรรม

การเดินทาง
จากจังหวัดที่อยู่เหนือสุราษฎร์ขึ้นไป มาตามทางหลวงสาย 41 จุดสังเกตว่ามาใกล้สวนโมกข์แล้วก็คือ เมื่อมาถึงหลังสวน (อยู่ในเขตจังหวัดชุมพร) อีกประมาณ 45 นาทีก็จะถึงแล้ว เมื่อขับมาเรื่อยๆ จะเจอป้ายบอกทางไปตลาดไชยา, พุมเรียง อยู่ทางซ้ายมือ ขอให้ขับต่อไปบนทางหลวง อีกไม่กี่กิโลเมตรก็จะถึงแล้ว ให้คอยสังเกตป้ายเล็กสีขาว ติดตั้งอยู่ปากซอยเล็กๆ เขียนว่า Suanmok ป้ายนี้จะชี้ไปอีกฝั่งถนนหนึ่ง ซึ่งหมายถึงสวนโมกข์ส่วนที่เป็นวัด หากต้องการไปสวนโมกข์นานาชาติ ก็ให้เลี้ยวซ้ายเข้าไปในซอยนี้ ขับตรงไปอีกประมาณ 1.2 กิโลเมตร ก็จะถึง